همایش بزرگداشت ملا کمال خان هوت (ملا کمالان هوت) حماسه‌سرای بلوچ در چابهار در استان سيستان و بلوچستان برگزار گردید.

این همایش كه به همت اداره‌ی فرهنگ و ارشاد و با همکاری سازمان منطقه‌ی آزاد چابهار برگزار شد با حضور مهمانان خارجی، جمعی از مسٶولان محلی، اساتید فرهنگ و هنر، پژوهشگران استانی و کشوری و جمعی از اعضای جماعت دعوت و اصلاح استان به پاس قدردانی از زحمات این استاد فرزانه و پاسداشت فرهنگ و هنر بومی گشايش يافت.

این همایش شامل دو بخش علمی و هنری بود كه در بخش علمی ١٥ مقاله دريافت شده بود و ٥ مقاله برتر قرائت گردید، در بخش هنری هم ٤ گروه موسیقی بلوچی به اجرای برنامه پرداختند.

هفت سخنران در زمینه‌ی زبان بلوچی و زندگی و شخصیت کمالان هوت به ایراد سخن پرداختند. استاد ایرج افشار سیستانی ایران‌شناس و محقق درباره‌ی شخصیت کمال خان گفت: شهرت کمالان هوت نه تنها در بلوچستان، کرمان و هرمزگان و گلستان بلکه در کشورهای پاکستان، افغانستان، عمان، امارات متحده، قطر، کنیا، اوگاندا، زئیر و زنگبار نیز زبانزد است، ملا کمالان ١٥٠ قطعه چامه یا ١٠٠٠ چامه بلوچی را حفظ بوده است.

استاد پیرمحمد ملازهی پژوهشگر و تحلیلگر سیاسی و فرهنگی شبه‌قاره‌ی هند در سخنرانی خود عنوان کرد ملا کملان هوت را از زاویه دیگری باید نگاه کرد. کمالان با 4 چالش1. چالش خود 2.چالش نهاد دین 3.چالش نهاد جامعه 4.چالش نهاد قدرت مواجه بود که توانست بین این چالش‌ها تعادل برقرار کند.

کمالان هوت شاعر حماسه‌سرای بلوچ در سال 1320 خورشیدی در روستای لاتیدان از توابع شهرستان چابهار به دنیا آمد. سبک خوانندگی ملا کمالان پهلوانی است که از اصیل‌ترین موسیقی بلوچی است. موسیقی بلوچی بسیار متنوع و شامل (لیکو، زهیروک و لالایی بانوان)، سازهای متنوع بومی بلوچ(تبوره، دهل، قیچک، ڈکر، نی و دونلي و....)، رقصهای ۳چاپی و۲چاپی و رقص با چوب را می‌توان نام برد.

اولین تجلیل از استاد کمالان در تهران زمانی که در قید حیات بود توسط فعالیت عرصه فرهنگ و موسیقی ایران برگزار شد در این تجلیل استاد شجریان، بلوچستان را مهد تمدن و فرهنگ و هنر بلوچ را از اصیلترین هنرهای اقوام آریایی دانست و اذعان داشت زبان بلوچی از زبانهای باستان و ریشه هند و اروپایی دارد.وی افزود: باید قرابت فرهنگی و ارتباط خوب بین فرهنگهای متنوع اقوام ایرانی شکل بگیرد. وی استاد کمالان را با وجود اینکه در هیچ مدرسه‌ای درس نخوانده، اما بیش از هزاران بند شعر را ازحفظ است ستود. كمالان هم خواننده، سراینده و نوازنده‌ای بی‌نظیر در تنبوره(تنبورگ) است و به نوعی میراث شفاهی حماسه‌ها و تاریخ بلوچستان است.

 ملا کمالان با اینکه مدرسه نرفته بود ولی می‌توانست بخواند و بنویسد و در اجرا فقط از قیچک و سنتور استفاده می‌کرد. وی بیش از هزار چكامه بلوچی را از حفظ داشت و با ملا عبدالله روانبد چكامه‌سرای بلوچ که وی را پدر شاعران مکران لقب داده‌اند آشنا بود و از اشعار وی استفاده می‌کرد.

ملا کمالان در سال ١٣٨٨ در سن ٦٨ سالگی بدرود حيات گفت. تعدادی از دستنوشته‌ها و آثار ایشان در این همایش در معرض دید عموم قرار گرفت.